Dosadašnja socijalna politika u Republici Srpskoj, kojom se nastojalo podsticati rađanje trećeg i četvrtog djeteta nije dala očekivane rezultate, smatra redovni profesor demografije i ekspert za tu naučnu oblast Prof.dr Stevo Pašalić.
-Iako se brojnim mjerama godinama borimo sa negativnim prirodnim priraštajem, dosadašnje mjere nisu dale gotovo nikakve rezultate. Za negativni prirodni priraštaj niko nije kriv, već je on produkt civilizacijskog napretka. Zato nema brzih rješenja. Nove mjere mogu da povećaju
natalitet, ali se ne može očekivati značajan porast broja djece – kaže Pašalić za naš portal.
Ističe da je u novom sistemu vrijednosti roditeljstvo zadržalo visoko mjesto, ali se izmijenila njegova suština.
-Dijete se rađa, prije svega, da bi se zadovoljile psihološke i emotivne potrebe roditelja, što se ostvaruje sa jednim ili najviše dvoje djece. Obrazac ponašanja mladih trajno je promijenjen, on je antiporodični i teško ga je mijenjati, bez obzira na to što bi ih promjena vodila prema porodičnom životu koji je sam po sebi kvalitetniji – smatra ovaj priznati naš i stručnjak UN.
Njegovo je mišljenje da bez promjene stanovišta o porodici u svim segmentima društva, bez promjene stanovišta cijelog društva ne mogu se očekivati veće promjene ponašanja mladih. Kao argument navodi da u gotovo svim razvijenim, ali i mnogim zemljama u razvoju, u cilju
usmjeravanja razvoja i obnavljanja stanovništva, preduzimaju se temeljito i sveobuhvatno razrađene mjere iz područja socijalne, ekonomske, stambene, obrazovne, pravne, finansijske, poreske i drugih politika. Navedenim mjerama se utiče na vitalne i ekonomske procese određene države, sa krajnjim ciljem podizanja prirodnog priraštaja, podmlađivanja i porasta stanovništva.
-Da bi bilo koja mjera, bilo koja politika, mogla da se operacionalizuje i sprovede neophodno je angažovanje i postojanje odgovarajućih institucija u društvu i to na svim nivoima. Mreža institucija na planu prihvatanja, usvajanja, formulisanja i sprovođenja uspješne politike mora biti razuđena, precizno sazdana i sa jasno određenim zadacima na različitim nivoima. Republici Srpskoj je neophodna demografska i vrijednosna obnova društva na kojoj počiva svaki oblik boljitka-političkog i ekonomskog. Kroz sve sfere društva je potrebno razvijati to htijenje. Pristup kvalitetnom obrazovanju i zdravstvenoj zaštiti, stabilan posao, podrška za podizanje djece, zasigurno umanjuje emigraciju. Broj stanovnika je važan, ali još važnije od kvantiteta je kvalitet, koji su konkurentni čak i u kontekstu niskog fertiliteta. Rješavanje problema smanjivanja broja stanovnika je složen proces koji na prvom mjestu postavlja ključni preduslov, siguran sistem
gdje ljudi imaju povjerenje u izgradnju i budućnost u svojoj zemlji. To se posebno odnosi na pristup kvalitetnom obrazovanju i zdravstvenoj zaštiti, siguran i stabilan posao, te podsticaji za rađanje i podizanje djece, onda je manje vjerovatno da će emigrirati – izložio je svoje viđenje Pašalić.
Utvrđene mjere populacione politike, po njemu, na republičkom nivou za Republiku Srpsku po svom karakteru su opšte i sprovode se jedinstveno na cijeloj njenoj teritoriji. Nijedna populaciona politika, ma koliko bila razvijena, ne može odgovoriti na sve potrebe i očekivanja stanovništva, niti uzeti u obzir sve specifičnosti življenja u jednoj sredini.
-Gdje je problem, tu treba i tražiti rješenje, odgođeni ulazak u brak, odgođeno rađanje, sami po sebi nisu medicinska problematika, nego je problematika društva. Ove promjene raspadanja porodice više od pola vijeka posmatramo u većini zapadnih zemalja. Uspješni modeli
demografske i porodične politike baziraju se na podršci roditeljima, adekvatne finansijske naknade tokom cijelog odrastanja djece, jeftinije i ravnomjerno rasprostranjene usluge u vrtićima i jaslicama i stabilnost mjera kroz dugi vremenski period – izložio je svoje stavove na kraju
Pašalić.
REPRODUKCIJA
Od nespornih negativnih demografskih trendova u RS, koji su smanjili kapacitete za ostvarivanje većih efekata u pronatalitetnoj politici Pašalić izdvaja da su su njeni demografski gubici od 1991 do 2019.godine 497.423 stanovnika. da je stopa prirodnog priraštaja u prošloj godini prešla "crvenu" liniju, da je udio mlađeg ženskog kontingenta od 20 do 29 godina 11,18 odsto u ukupnoj ženskoj populaciji, što je ispod optimuma i limitirajuća je za prostu reprodukciju.
-Prema utvrđenim pokazateljima Republici Srpskoj trenutno nedostaje preko 7000 djece na godišnjem nivou, što je nedostatak oko 44 odsto djece za zamjenu generacija. Nedostaje nam skoro pedeset odsto prvorođene djece, a trećerođene oko 47 odsto – zaključuje svoje istraživanje
Pašalić.
Lj.Đurić
