Šestog aprila, u 6:30 ujutru, bez objave rata, sile Trećeg rajha su napale Kraljevinu Jugoslaviju. Njihove vazdušne snage su bombardovale Beograd koristeći 234 bombardera i 120 lovaca.

Avioni su poletjeli iz Beča (Cvolfašing, Viner Nojštat, Aspang), Graca i Arada. Beograd je bombardovan u četiri naleta 6. aprila, i ponovo 7, 11. i 12. aprila 1941. Upotrebljeno je oko 440 tona zapaljivih bombi.

Većina ljudi nikada nije čula za osvetničku akciju bombardovanja ciljeva u Austriji, Mađarskoj, Albaniji… Nakon toga 8. bombarderski puk (8. BP) koji je bio stacioniran na vojnom aerodromu Rovine (Nova Topola, Banjaluka) je pokrivao zonu dejstva u zapadnom dijelu Kraljevine Jugoslavije.

Komandant 8. Bombarderskog puka Stanko Diklić je u skladu sa planom R41, 6. aprila 1941. u podne, naredio da dva bombardera Bristol Blenhajm polete sa aerodroma Rovine, a za pratnju su im određena 2 lovca tipa Hariken sa obližnjeg aerodroma Aleksandrovac (koji je u ratu 1991-1995 bio takođe vojni aerodrom). Plan R41 je predviđao zadatke avijacije u slučaju prekida komunikacija sa komandom u Zemunu.

Prvi zadatak je izveden kako bi se usporila koncentracija trupa njemačke Druge armije. 8. bombarderski puk nije imao vezu sa Beogradom jer su komunikacije bile presječene u vojnom centru veze koji se nalazio u Zagrebu. Oficiri su za bombardovanje Beograda saznali putem radio programa.

Za komandire-navigatore bombardera su određeni poručnik Ivan Salević i poručnik Ivan Pandža. Vojno vazduhoplovstvo Kraljevine Jugoslavije je imalo u naoružanju 62 aviona Bristol Blenhajm Mk I, i njima su bili opremljeni 1. i 8. bombarderski puk i 11. vazduhoplovna grupa za daljinsko izviđanje.

Ivan Pandža je dao naređenje svom pilotu Karlu Murku da leti prema Murskoj Soboti. Iznad gradića Goričko, odakle ruta leta ulazi u vazdušni prostor 3. Rajha (današnje Austrije), po naređenju komandira bombardera Ivana Pandže, pilot Murko naglo smanjuje visinu, kako bi pokušao da neprimjećen dosegne cilj u Gracu i izvrši zadatak.

– Prva bomba (od 4, prim. aut.) je pala među vozila, druga na mrežu željezničkih skretnica, gdje se pojavio veliki krater. Treća bomba je pogodila dvospratno skladište. Četvrta bomba je preletela krov skladišta, te sam počeo naglo da idem u nagli penjući zaokret našim bombarderom, tako da nisam vidio gdje je pala.

– Leteći pored Lajbnica uočili smo neprijateljski aerodrom sa slabo maskiranim bombarderima Ju87. Uočili su i oni nas takođe. Spustio sam avion koliko god sam mogao do zemlje i uzeo pravac prema Mariboru. Na kraju smo shvatili da nam je taj manevar niskog leta i spasio živote, jer su dva Meseršminta Bf 109, uzletela sa tog aerodroma i pokušali da nas obore. Nestali smo im pred očima – napisao je Karlo Murko u svojoj ispovijesti koja je objavljena u knjizi Bristol Blenheim, Yugoslav Story, autora Aleksandra Ognjevića, istoričara vazduhoplovstva.

U isto vrijeme kada je poletio bombarder pod komandom Pandže, poletio je i bombarder sa posadom pod komandom Ivana Salevića, sa pilotom Đođem Puticom i nepoznatim mitraljescem. Ne postoji zvaničan opis izvršenja zadatka tog bombardera, ali je iz austrijskih izvora sigurno da je ta posada izvršila taj zadatak.

Prema austrijskom policijskom zapisniku, napad na Grac je u istom momentu izvršio i treći bombarder iz pravca Rijesa (Ries), ali o tome u jugoslovenskim arhivima nema zapisa.

Svi bombarderi su se vratili u bazu Rovine kod Banjaluke i 8. Bombarderski puk nije imao gubitaka u ljudstvu i tehnici. Sledećih nekoliko dana, 8. Bombarderski puk će u nekoliko navrata napadati ciljeve u Trećem Rajhu i aerodrome u Mađarskoj, sa kojih je bombardovan Beograd.

Saša Savićević/Vostok.rs