Na današnji dan prije 83 godine Srbac je dobio svoj današnji naziv kada je ministar Kraljevine Jugoslavije Živojin Lazić dekretom preimenovao dotadašnji naziv Bosanski Svinjar. Ovo rješenje je potpisano 2. novembra 1933. godine i u njemu je stajalo da je''...na osnovu člana 1. Zakona o imenima mjesta i ulica i obilježavanju kuća brojevima, odlučeno da se dosadašnje ime sela „Bosanski Svinjar“ u opštini Svinjaračkoj, Sreza prnjavorskog, Banovine Vrbaske, promijeni u „Srbac“.

Za izbor imena Srbac bilo je nekoliko razloga, a prvi od njih je geografski, po brdu Srpac, koje neki hroničari u 19. vijeku zovu i Srbac.

Tu je i istorijski razlog jer su se na ovom brdu u prošlosti odigrali važni događaji vezani za odbranu ovog kraja, a posebno po velikim pobjedama ustanika Motajičke čete nad mnogobrojnijom turskom vojskom u oktobru i novembru 1875. godine.

Prisutni su i etnički razlozi za davanje imena Srbac, i to po činjenici da su Srbi ovdje opstali, brojno se uvećali, sačuvali svoju vjeru i svoje običaje uprkos svim progonima i nedaćama. Tako ime Srbac predstavlja simbol mjesta i šire okoline.

Naselje Svinjar na ovom području pominjano je i prije turskih osvajanja. U pisanim dokumentima spominje se 1596. godine, u vrijeme Velikog rata, po vijesti da je serdar Ahmet Hafiz-Paša u julu te godine preveo veliku vojsku „...iz turske Slavonije, kod Svinjara u Bosnu“.

Mjesto Svinjar upisano je i na jednoj karti Germanije od 1621. godine. Ime je dobio po stočarima – svinjarima koji su na obližnjim brdima imali skloništa. Ovaj posao u to doba bio je vrlo unosan jer je ishranom svinja u motajičkim šumama, za samo jednu sezonu, znatno poboljšan kvalitet mesa, a time postizana i veća cijena.

Za vrijeme ustanka u BiH 1875-1878. godine, Svinjar se spominje kao mjesto čuveno u istoriji ustanka, a po događajima iz tog vremena dospio je na stranice listova nekih evropskih zemalja. U opisu jedne žestoke bitke spominje se i Srbac, i to u listu „Zastava“ iz Novog Sada gdje se kaže da je „...Motajička četa rastjerala turski logor sa Srbca između Svinjara i Hercegova Stola. Turske jake obkope razvalila i spalila“.

Već 1875. godine Svinjar je bio sjedište seoske opštine koja je obuhvatala 12 naseljenih mjesta, a ubrzo su otvorene osnovna škola, prijavna stanica za promet robe skelom preko Save, zdravstvena ambulanta, priručna apoteka i druge ustanove. Snažniji razvoj zabilježen je nakon Drugog svjetskog rata.

Teritorija opštine je ustanovljena 1958. godine i ima površinu od 453 kvadratna kilometra. Veći dio se nalazi u Župi, osnosno sjevernom dijelu Srednje Bosne, a deset naseljenih mjesta su u Lijevče Polju, pa je Srbac istovremeno srednjobosanska i krajiška opština.

U znak sjećanja na 2. novembar 1933. godine kada je Srbac dobio svoje današnje ime, od 2006. godine ovaj datum se počeo obilježavati kao Dan opštine, ali je odlukom Skupštine opštine Srbac iz 2013. godine ovaj praznik spojen sa krsnom slavom opštine – Pokrovom Presvete Bogorodice i proslavlja se od 12. do 14. oktobra.

(srbac-rs.com)